اینترنت نسل سوم یا WEB 3.0 چیست؟ هر آن‌چه که باید از این تکنولوژی بدانیم!

وب ۳.۰ یا نسل سوم اینترنت را باید آینده‌ی احتمالی اینترنت بدانیم که احتمالاً بر بستر بلاک‌چین‌های عمومی ساخته می‌شوند. بلاک‌چین‌ها یک سیستم ثبت، ذخیره و نگهداری سوابق و اطلاعات هستند که آن‌ها را بیشتر به واسطه‌ی تراکنش‌های رمز‌ارز می‌شناسیم. بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین جذابیت web 3.0 مربوط به بحث غیرمتمرکز بودن آن می‌شود. یعنی به جای اینکه کاربران از خدمات ارائه شده توسط شرکت‌هایی مثل اپل، گوگل، فیسبوک و… استفاده کنند و قوانین و مقررات استفاده توسط این شرکت‌ها مشخص شود، کاربرها خودشان به اینترنت حکمرانی می‌کنند.

استفاده از نسل سوم اینترنت احتیاج به هیچ «اجازه» و «مجوز»‌ ندارد. یعنی، حاکیمت‌های مرکزی، شرکت‌ها و… دیگر نمی‌توانند تصمیم‌ بگیرند چه کسی به خدمات دسترسی داشته باشد و چه کسی دسترسی نداشته باشد. از سوی دیگر، «اعتماد» کردن در وب ۳ موضوعی بی‌معنی است، چرا‌که هیچ واسطه و شخص سومی در تراکنش‌ها وجود ندارد که برای انجام تراکنش نیاز به اعتماد کردن به آن‌ها باشد. همه‌چیز به صورت کاملاً شفاف و مستقیم بین دو طرف معامله انجام می‌شود. این در حالی است که شرکت‌ها و آژانس‌هایی که امروزه نقش واسطه‌های خدماتی و معاملاتی را ایفا می‌کنند، عموماً اطلاعات زیادی را از شما جمع‌آوری می‌کنند. به همین خاطر، نسخه سوم اینترنت خیلی بیشتر و بهتر از حریم خصوصی و امنیت کاربران محافظت می‌کند.

امور مالی غیر‌متمرکز (DeFi)‌ که امروزه مورد توجه افراد زیادی قرار گرفته، یکی از اصلی‌ترین اجزای وب ۳.۰ خواهد بود. از امور مالی غیر‌متمرکز برای انجام تراکنش‌های مالی در دنیای واقعی، ولی بر بستر تکنولوژی بلاک‌چین و بدون وجود هیچ‌گونه واسطه (مانند بانک و دولت‌ها) استفاده می‌شود. با این حال، تعداد زیادی از موسسات و شرکت‌ها اقدام به سرمایه‌گذاری‌های عظیم در زمینه نسل سوم اینترنت کرده‌اند. از آن‌جایی که با انجام این سرمایه‌گذاری‌ها، شرکت‌ها اصولاً به دنبال کسب قدرت و جایگاه هستند، هیچ بعید نیست که با همه‌گیر شدن Web 3.0 نیز هم‌چنان برخی تمرکزگرایی‌ها را شاهد باشیم.

در مجموع، ایده اصلی نسل سوم اینترنت به نظر می‌رسد حول ۴ محور اصلی شکل گرفته باشد:

• غیرمتمرکز بودن: همان‌طور که بیان شد، به جای وجود قدرت‌های بزرگ و متمرکز که کنترل کاملی روی اینترنت دارند، مالکیت در وب ۳.۰ بین سازندگان و مصرف‌کنندگان توزیع می‌شود و هر دو آن‌ها به نوعی سهم مالکیت دارند.
• بدون مجوز بودن: هر کاربری در بستر وب ۳.۰ دسترسی یکسانی برای مشارکت دارد. هیچ‌کس را نمی‌توان در این محیط حذف یا محدود کرد.
• استفاده از پرداخت‌های بومی: به جای اتکا به زیرساخت‌های بانکی خارج از شبکه وب برای انجام پرداخت‌ها، در وب ۳.۰ از ارزهای دیجیتال استفاده می‌شود تا تراکنش‌ها بر بستر خود شبکه بومی انجام شود.
• اعتماد صد درصدی: در Web 3.0 سعی شده تا به‌جای استفاده از سوم‌شخص‌ها و واسطه‌های معتمد، از مکانیزم‌های تشویقی و پاداش مختلفی استفاده کنند تا تمامی فرایندها به صورت خودکار و بدون نیاز به حضور هیچ واسطه‌ای انجام شود. با توجه به خودکار بودن کارها و اتکای همه‌چیز به کدها و برنامه‌ها، احتمال هیچ‌گونه خطایی وجود ندارد.

بنابراین، اگرچه web 3.0 همچنان در حال تکامل است و احتیاج به زمان بیشتری دارد، ولی بیشتر افراد روی این موضوع اتفاق نظر دارند که نسل سوم اینترنت ترکیبی از فناوری‌های بلاک‌چین، تمرکززدایی و اقتصاد توکن‌ها و ارز دیجیتال است. در واقع، خیلی‌ها بر این باور هستند که وب ۳.۰ نوعی نام‌گذاری هوشمندانه برای همان تکنولوژی بلاک‌چین است. با توجه به نوسان‌های شدید ارزهای دیجیتال و پروژه‌های جعلی و کلاهبرداری مختلفی که در این حوزه انجام شده بود، خیلی از مردم دیدگاه خوبی نسبت به اسم تکنولوژی بلاک‌چین ندارند و به همین خاطر آن‌ها فکر می‌کنند از اصطلاح وب ۳.۰ استفاده می‌شود.

سیر تکامل وب

جهان وب یکی از اصلی‌ترین ابزارهایی است که امروزه میلیاردها نفر از آن برای تبادل، خواندن و نوشتن اطلاعات و برقراری ارتباط با یکدیگر استفاده می‌کنند. طی سال‌های اخیر، وب یا همان اینترنت به صورت چشم‌گیر و باورنکردنی تغییر کرده است. وب‌سایت‌ها یا اپلیکیشن‌هایی که امروزه می‌بینیم اصلاً با نسخه‌های اولیه موجود در وب یا حتی نسخه‌های اولیه خودشان قابل قیاس نیستند. توسعه و پیشرفت اینترنت اصولاً‌ به ۳ بخش یا دوره مختلف تقسیم می‌شود: وب ۱.۰ – وب ۲.۰ و وب ۳.۰. برای شناخت بیشتر این مسیر و درک بهتر نسخه سوم وب، بهتر است این مسیر را به شکل مختصر مرور کنیم.

منظور از وب ۱.۰ چیست؟

اولین نسخه از اینترنت را به نام وب ۱.۰ می‌شناسیم. در این نسخه، کاربران تنها دسترسی «خواندن» اطلاعات را داشتند. بیشتر مشارکت‌کنندگان وب ۱.۰ تنها مصرف‌کننده بودند. از سوی دیگر، تولیدکنندگان محتوا تنها توسعه‌دهندگان بزرگ وب بودن که وب‌سایت‌هایی بیشتر با محتویات عکسی و متنی می‌ساختند. دوره زمانی نسخه اول وب را باید بین سال‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۰۴ بدانیم.

در میان مشخصه‌های اصلی Web 1.0 باید به استاتیک بودن محتوا و استفاده از HTML اشاره کرد. داده‌ها و محتوا در پایگاه‌های داده جای نمی‌گرفتند، بلکه همه‌چیز به صورت استاتیک و در داخل خود صفحات قرار می‌گرفت. از سوی دیگر، ارتباط و تبادل بسیار ناچیزی بین صفحه‌های مختلف وجود داشت.

منظور از وب ۲.۰ چیست؟

نسل دوم وب همان چیزی است که امروزه از آن استفاده می‌کنیم. برجسته‌ترین ویژگی وب ۲.۰، بحث تعاملی بودن و اجتماعی بودن آن است. بنابراین، دیگر تنها توسعه‌دهندگان وب نمی‌توانند به تولید محتوا در وب بپردازند، بلکه تمامی افراد عادی و مصرف‌کننده هم می‌توانند محتوای خود را بر بستر اینترنت به اشتراک بگذارند. بسیاری از اپلیکیشن‌ها به نحوی طراحی شده‌اند که تمام کاربران بتوانند نقشی سازنده و خلاق داشته باشند.

کاربران وب ۲.۰ می‌توانند افکار خود را با دیگر افراد به اشتراک بگذارند. آن‌ها می‌توانند یک ویدئو تولید کرده و آن را در معرض نمایش میلیون‌ها نفر در گوشه‌‌وکنار دنیا قرار دهند و حتی با سایر کاربران تعامل داشته باشند. تقریباً تمامی پلتفرم‌های امروزی را می‌توان به عنوان مثالی از وب ۲.۰ معرفی کرد. پلتفرم‌های بسیار معروف و معتبری مثل یوتیوب، فیسبوک، توییتر، اینستاگرام و تمامی رسانه‌های اجتماعی دیگر، همگی مثال‌هایی از نسل دوم اینترنت هستند.

همان‌طور که گفته شد، اصلی‌ترین ویژگی وب ۲.۰، تعاملی بودن آن است. در همین راستا، پلتفرم‌ها و توسعه‌دهندگان سعی دارند از تکنولوژی‌های مختلفی مثل HTML5، CSS3 و فریم‌ورک‌های مختلف Javascript مثل ReactJs، AngularJs، VueJs و… استفاده کنند تا تجربه کاربری بهتری ایجاد کرده و هرچه بیشتر در راستای رسیدن به تعامل‌پذیری اپلیکیشن‌های خود حرکت کنند. در واقع، تعامل را باید هسته اصلی تمامی اهداف راهکارهای ارائه شده در وب ۲.۰ بدانیم.

آیا متمرکز بودن وب ۲.۰ یک ایراد محسوب می‌شود؟

نکته مهم در مورد وب ۲.۰، متمرکز بودن آن است. متمرکز بودن می‌تواند تاثیرات مختلفی روی پروژه‌ها و وب‌سایت‌ها داشته باشد. به عنوان مثال، رویکرد بسیاری از اپلیکیشن‌های محبوب امروزی را مجدداً مرور کنید. بسیاری از آن‌ها کار خود را بسیار ساده شروع می‌کنند و در وهله اول سعی دارند تا جای ممکن مخاطب جذب کنند، سپس ویژگی‌ها و ابزارهای جدید را به مرور اضافه می‌کنند. در واقع، در مراحل و سال‌های اول، آن‌ها اصلاً نگران درآمد و سودسازی نیستند.

بسیاری از پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌ها از سرمایه‌گذاری‌های مخاطره‌آمیز استفاده می‌کنند. این نوع تامین سرمایه اگرچه شاید کمک خوبی برای شروع پروژه باشد، ولی چرخه عمر محصول و تجربه کاربری را می‌تواند به شدت تحت تاثیر قرار دهد. به عنوان مثال، زمانی که یک سازمان اقدام به تامین مالی یک پروژه‌ی نوظهور می‌کند، تنها هدف آن‌ها سود بردن و منفعت مالی است. آن‌ها می‌خواهند چند صد و چند هزار برابر از سرمایه‌ای که هزینه‌ کرده‌اند را دریافت کنند. این یعنی آن‌ها به اهداف بلندمدت پلتفرم و رضایت کاربران اهمیت چندانی نمی‌دهند، بلکه تمامی تصمیم‌ها را با دو رویکرد اصلی اتخاذ می‌کنند: بازاریابی و فروش. تمام این موارد از معایب متمرکز بودن سازمان و پلتفرم است، چراکه تنها یک مرجع برای کل سیستم تصمیم‌گیری می‌کند و آن مرجع نیز طبعاً تنها به دنبال منافع خودش است.

یکی دیگر از بحث‌های مطرح شده در مورد وب ۲.۰ و متمرکز بودن آن، بحث داده‌ها است. برای شرکت‌های بزرگی مثل گوگل، فیسبوک یا توییتر، دسترسی به داده‌های بیشتر به معنای درآمد بیشتر است. هرچه این شرکت‌ها داده‌های بیشتری داشته باشند، تبلیغات را به شکل هدفمندتری می‌توانند انجام دهند. این به معنای کلیک‌های بیشتر و در نتیجه درآمد بیشتر است. در واقع، متمرکز بودن داده‌ها و دسترسی داشتن پلتفرم‌ها به داده‌های کاربران یکی از اصلی‌ترین اصول و ویژگی‌ها است و بسیاری از پلتفرم‌ها جریان درآمدی خود را بر همین اساس برنامه‌ریزی می‌کنند. به عنوان یک کاربر، شما هیچ کنترلی روی نحوه ذخیره شدن داده‌های خودتان ندارید. واقعیت این است که بسیاری از شرکت‌ها بدون اجازه از اطلاعات شما استفاده می‌کنند. 

آخرین موضوع در مورد نسخه دوم وب و متمرکز بودن آن در مورد سانسور است. قدرت‌های مرکزی هر زمان که بخواهند می‌توانند دسترسی کاربران را به وب محدود کنند، پلتفرم‌ها می‌توانند دسترسی کاربران را از آن‌ها بگیرند و در مقیاس‌ بزرگ‌تر، دولت‌ها می‌توانند جلوی فعالیت کل پلتفرم را بگیرند. به عنوان مثال، بحث مصادره شدن دارایی‌ها و حساب‌های بانکی یکی از متداول‌ترین اتفاقاتی است که در سیستم‌های بانکی رخ می‌دهد و تمام آن ناشی از متمرکز بودن ساختار Web 2.0 است.

وب ۳.۰ چه تفاوتی ایجاد می‌کند؟

حال که به مرور وب ۱.۰ و وب ۲.۰ پرداختیم، وقت آن رسیده که نسخه آینده وب، یعنی Web 3.0 را هم بررسی کنیم و تفاوت‌ها و دست‌آوردهای آن را بهتر درک کنیم. برخی از وب ۳.۰ با نام وب معنایی هم یاد می‌کنند. اصلی‌ترین ویژگی وب ۳.۰ را احتمالاً باید تمرکززدایی در آن بدانیم. از سوی دیگر، به‌کارگیری فناوری‌های جدیدی مثل هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشینی (ML) نیز تمام تجربه کاربری را دگرگون خواهد کرد. فناوری‌های یاد شده به کامپیوترها این امکان را می‌دهند که داده‌ها را دقیقاً مثل انسان بررسی کرده و محتوای مفید و ارزشمند را دقیقاً بر اساس نیاز کاربر به او ارائه کنند.

تفاوت‌های بین وب ۲.۰ و وب ۳.۰ شاید از لحاظ تعدادی خیلی زیاد نباشد. ولی همان‌طور که گفتیم، تمرکززدایی را باید هسته اصلی این تفاوت‌ها بدانیم. توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان وب ۳.۰ خیلی بعید است برنامه‌ها یا وب‌سایت‌هایی را بسازند که برای ذخیره‌سازی اطلاعات خود تنها به یک سرور و یک پایگاه داده اکتفا می‌کند. در عوض، اپلیکیشن‌های Web 3.0 عموماً روی بلاک‌چین ساخته می‌شوند. بلاک‌چین‌ها شبکه‌های همتا به همتا غیرمتمرکزی هستند که از ترکیب دو یا چند کامپیوتر مستقل (Node) ایجاد می‌شوند. این اپلیکیشن‌ها را اصطلاحاً تحت عنوان برنامه‌های غیر متمرکز (dApps) می‌شناسیم و در جوامع نسخه سوم وب صحبت‌های زیادی در مورد آن‌ها می‌شنوید. 

آیا رمز ارزها ارتباطی با وب ۳.۰ دارند؟

زمانی که صحبت از وب ۳.۰ می‌شود، اسم ارزهای دیجیتال هم عموماً در کنار آن می‌شنویم، چرا‌که بسیاری از پروتکل‌های نسل سوم اینترنت به شدت به ارزهای دیجیتال وابسته هستند. البته ارتباط آن‌ها را می‌توان دو طرفه دانست. چراکه از ارزهای دیجیتال می‌توان به عنوان نوعی پاداش و مشوق برای افرادی استفاده کرد که در پروژه‌های وب ۳.۰ مشارکت می‌کنند و منابع خود را در اختیار آن قرار می‌دهند یا به هر روشی به آن کمک می‌کند. بنابراین، کاربران به ازای کمکی که می‌کنند، مقداری توکن دریافت می‌کنند. توکن‌های اینترنت نسل سوم را باید دارایی‌های دیجیتالی بدانیم که با هدف کمک به ساخت اینترنتی غیرمتمرکز ساخته و توزیع می‌شوند. توکن‌ها و رمز‌ارزها هم‌چنین می‌توانند خدمات مختلفی را در بستر وب ۳ ارائه کنند. به عنوان مثال می‌توان به خدمات پردازش و محاسبه، پهنای باند، حجم و فضای ذخیره، شناسایی، میزبانی وب یا هر نوع خدمات دیگری اشاره کرد که پیش‌تر توسط شرکت‌های ارائه کننده خدمات ابری ارائه می‌شد.

به عنوان مثال، پروتکل Livepeer که بر روی بلاک‌چین اتریوم ساخته شده است، نوعی بازارچه برای ارائه‌کنندگان زیرساخت‌های ویدئویی و اپلیکیشن‌های پخش زنده محسوب می‌شود. از سوی دیگر، کاربران هم می‌توانند با مشارکت در این پروتکل‌ها درآمد داشته باشند. در واقع، کل درآمد بین خود مشارکت‌کنندگان تقسیم می‌شود. مصرف‌کنندگان اصلی این خدمات باید مبلغی را برای استفاده از خدمات پرداخت کنند. دقیقاً همان‌طور که امروزه برای استفاده از سرویس‌های میزبانی وب آمازون باید مبلغی را پرداخت کرد، هزینه خدمات غیر‌متمرکز ارائه شده در نسل سوم اینترنت نیز رایگان نخواهد بود. با این حال، نکته‌ی مهم، حذف تعداد زیادی واسطه بی‌دلیل است.

علاوه بر این، توکن‌های غیر‌مثلی (NFT)ها هم احتمالاً نقشی بسیار پر رنگ را در آینده‌ی نسل سوم اینترنت ایفا می‌کنند. حتی در حال حاضر که هنوز وب ۳.۰ همه‌گیر نشده است، شاهد این هستیم که پلتفرم‌ها و مجموعه‌های مختلف از ارزهای دیجیتال و NFTها برای ارائه خدمات خودشان استفاده می‌کنند. برای مثال، Reddit شروع به استفاده از توکن‌های ارز دیجیتال برای ارائه دسترسی‌های خاص و ویژه به کاربران خود کرده است. ایده اصلی آن‌ها به این شکل است که از «امتیاز جوامع – Community Point» می‌توان در بخش‌های مختلفی از سایت بهره برد. این امتیازها از طریق ارسال پست و نوع تعامل کاربران با آن پست‌ها به دست می‌آیند. این امتیازها به مرور زمان نقش پررنگ‌تری خواهند گرفت. تا جایی که احتمالاً در آینده حق رای برای آینده پلتفرم Reddit هم شامل آن‌ها باشد. بنابراین، اگر بخواهیم تخصصی‌تر به موضوع نگاه کنیم، باید بگوییم که Reddit در حال طرح‌زیری و آماده سازی ایجاد یک DAO است که در آن از توکن‌ها و ارزهای دیجیتال به عنوان حق رای استفاده می‌شود.

نسل دوم و سوم اینترنت چه تفاوت هایی دارند؟

در بخش قبل در مورد وب ۲.۰ و وب ۳.۰ به تفصیل صحبت شد. حال، برای درک بیشتر تفاوت‌های میان این دو نسل از اینترنت، بیایید نگاهی بسیار مختصر و گذرا بر تفاوت‌های آن‌ها داشته باشیم:

وب ۳.۰ چه قابلیت‌هایی دارد؟

حرکت از نسل دوم وب به وب ۳.۰ شبیه به یک آپدیت نرم‌افزاری نیست که به‌یکباره انجام شود. این تغییر بسیار آرام و تدریجی خواهد بود و احتمالاً خیلی از کاربران حتی متوجه آن نشوند. در واقع، در حال حاضر در میانه‌ی مسیر قرار داریم. اپلیکیشن‌ها، وب‌سایت‌ها و پلتفرم‌های وب ۳.۰ احتمالاً همین ظاهر و رابط کاربری گزینه‌های موجود فعلی را داشته باشند، ولی در پس‌زمینه و Back-end، همه‌چیز متفاوت خواهد بود.

همان‌طور که گفته شد، نسل سوم اینترنت قصد دارد تمامی محدودیت‌ها را از بین ببرد و اپلیکیشن‌های ساخته شده در این بستر بتوانند با طیف وسیعی از کاربران و دستگاه‌ها ارتباط برقرار کنند. تمام این‌ها باعث می‌شود تجربه دریافت خدمات در این بستر بسیار آسان‌تر و لذت‌بخش‌تر شود.

برای دست‌یابی هرچه بیشتر به تمرکز‌زدایی، شفافیت و ایجاد محیطی امن، از فناوری‌هایی مثل دفاتر کل توزیع شده و بلاک‌چین استفاده می‌شود. در وب غیرمتمرکز، کاربران و افراد حق کنترل اطلاعات و داده‌های خود را دارند و دیگر شرکت‌ها و مجموعه‌های متمرکز نمی‌تواند از اطلاعات کاربران برای درآمدزایی خودشان استفاده کنند.

با این حال، تمام این موارد آن‌قدر آسان و ساده نیستند. برای درک بیشتر پیچیدگی‌ها و سازوکار وب ۳.۰، بیایید نگاهی به ۴ مورد دیگر از اصلی‌ترین ویژگی‌های این محیط داشته باشیم:

وب معنایی

وب معنایی «Semantic Web»‌ یکی از اصلی‌ و حیاتی‌ترین اجزای وب ۳.۰ است. این اصطلاح به ویژگی از وب و اینترنت اشاره دارد که در آن ماشین‌ها و برنامه‌ها خودشان می‌توانند اطلاعات را آنالیز کنند. هدف اصلی وب معنایی این است که داده‌ها را به نحوی سازماندهی و ذخیره کند که با استفاده از آن بتوان به سیستم‌ها آموزش داد که این بخش از اطلاعات چه معنایی می‌دهند. برای اینکه محتوای بهتری را ساخته و توزیع کنیم، یک سیستم یا وب‌سایت باید بتواند اطلاعات زبانی را دقیقاً‌ همان‌طور که انسان درک و پردازش می‌کند، بفهمد. 

به عنوان مثال، چه تفاوتی بین «من عاشق بیت‌کوین هستم» و «من <3 بیت‌کوین» وجود دارد؟ اگر ما این جمله را بخوانیم، متوجه منظور نویسنده می‌شویم. ولی آیا کامپیوترها هم می‌توانند این مفهوم را درک کنند؟ اگرچه ساختار و ظاهر این دو جمله متفاوت است، ولی از لحاظ معنایی یکسان هستند. وب ۳.۰ سعی می‌کند تا با استفاده از هوش مصنوعی، جملات این چنینی را به خوبی درک کرده و معنای یکسان آن‌ها را تشخیص دهد. 

در واقع، وب ۳.۰ امکان برقراری ارتباط بین داده‌های مختلف، درک و تفسیر آن‌ها توسط هوش مصنوعی را ممکن می‌سازد. در نتیجه، تجربه کاربری بهبود پیدا می‌کند و سطح جدیدی از استفاده از اطلاعات موجود در اینترنت را برای کاربران فراهم می‌کند.

دنیای ۳ بعدی

نسل سوم اینترنت سعی دارد تا محیط ساده و دوبعدی اینترنت را به یک دنیای مجازی ۳ بعدی و طبیعی‌تر تبدیل کند. وب‌سایت‌ها و خدمات Web 3.0، مانند فروشگاه‌های اینترنتی، بازی‌های آنلاین و بازار املاک احتمالا‌ً جزو گروه‌هایی هستند که بیشترین بهره را از این تغییرات می‌برند.

این موضوع شاید کمی عجیب به نظر برسد، ولی حتی در حال حاضر هم هزاران نفر در سراسر جهان از این ویژگی استفاده می‌کنند. برای مثال، بازی‌های آنلاینی مثل Second Life و یا World of Warcraft را در نظر بگیرید، جایی که بازیکنان در آن بیشتر دغدغه سلامت و موفقیت شخصیت خود در داخل بازی را دارند.

هوش مصنوعی

به لطف هوش مصنوعی،‌ وب‌سایت‌ها دیگر می‌توانند بهترین اطلاعات را دسته‌بندی کرده و برای مخاطبان خود ارائه کنند. نمونه‌ای از این ویژگی را امروزه می‌توانیم در هوش مصنوعی Chat GPT ببینیم که مورد استقبال بسیار زیادی قرار گرفته است. در همین دوران فعلی، یعنی در زمان نسل دوم اینترنت، سازمان‌ها شروع به به‌کارگیری مکانیزم‌های این‌چنینی برای تحلیل بازخورد کاربران کرده‌اند تا از این راه بتوانند درک بهتری از کیفیت محصولات و خدمات خود داشته باشند. برای مثال، سایتی مثل Rotten Tomatoes را در نظر بگیرید که در آن کاربران می‌توانند به فیلم‌های مختلف امتیاز دهند. فیلم‌هایی که امتیاز بالاتری داشته باشند را «فیلم خوب» می‌دانیم. لیست‌هایی شبیه به این به کاربران اجازه می‌دهد تا اطلاعات ضعیف یا همان فیلم‌های ضعیف را نادیده گرفته و مستقیماً سراغ فیلم‌های خوب بروند.

همان‌طور که گفتیم، یکی از جدی‌ترین و بیشترین دستاوردهای نسل دوم وب، بحث امکان نقد همتا «Peer Review»‌بود. ولی از سوی دیگر، نقدها و نظرات انسان‌ها ممکن است گاهی اوقات خیلی معتبر نباشد. گروهی از افراد ممکن است با یکدیگر گروه‌بندی کرده و نقدهای خیلی مثبتی را در مورد یک فیلم خاص ارائه کنند و در نتیجه نمره‌های آن را افزایش دهند. هوش مصنوعی می‌تواند یاد بگیرید که بین داده‌های خوب و داده‌های بد تمایز قائل شود. در نتیجه،‌ اطلاعاتی که به ما ارائه می‌کند می‌تواند حالت‌های مختلفی داشته باشد.

بدون محدودیت‌های زمانی و مکانی

منظور از این مورد این است که به صورت همزمان می‌توان در چند جا حضور داشت و محدودیت‌های زمانی و مکانی از بین می‌رود. همیشه و از هر جایی می‌توان به وب ۳.۰ دسترسی داشت. اینترنت دیگر مثل نسل اول محدود به کامپیوترهای رومیزی نخواهد بود و مثل نسل دوم بیشتر روی تلفن‌های هوشمند متمرکز نخواهد بود. به معنای واقعی کلمه، اینترنت در وب ۳.۰ همه‌کاره خواهد بود. از سوی دیگر، از آن‌جایی که بیشتر چیزهای اطراف ما امروزه قابلیت اتصال به اینترنت را پیدا کرده‌اند (اینترنت اشیاء)، وب ۳.۰ را هم دیگر باید در همه‌چیز و همه‌جا حاضر و کارآمد بدانیم. استفاده از فناوری بلاک‌چین این امکان را فراهم می‌کند که تمام این سرویس‌ها به یکدیگر متصل شوند و بدون هیچ‌گونه محدودیتی، اطلاعات همیشه در دسترس باشند.

وب ۳.۰ چه محدودیت‌هایی دارد؟

در بخش‌های قبلی مزایای مختلف نسل سوم اینترنت را مرور کردیم و مشاهده شد که استفاده از وب ۳.۰ فایده‌های زیادی را به همراه دارد. با این حال، ضعف‌ها و محدودیت‌های هم متوجه آن است. با توجه به این‌که وب ۳.۰ تغییرات انقلابی و کاملاً ساختار شکنانه را به همراه می آورد، طبعاً تعداد این محدودیت‌ها و چالش‌ها بالا خواهند بود.

مشکل دسترسی

ویژگی‌های مهم Web 3.0، مانند امکان ورود به سیستم با استفاده از اتریوم، اگرچه خیلی جالب هستند و هرکسی به‌راحتی می‌تواند از آن‌ها استفاده کند، ولی هزینه‌های مربوط به کارمزد تراکنش هنوز بالا و چشم‌گیر است و همین می‌تواند یک عامل محدودکننده باشد. به نظر می‌رسد نسل سوم اینترنت هنوز برای کشورهای کمتر توسعه یافته که ثروت کمتری دارند هنوز مناسب نباشد، چراکه هزینه تراکنش‌ها بالا است و برای برخی از خدمات نیاز به خرید ارزهای دیجیتال و توکن‌ها است. البته راهکارهای مختلفی برای حل این مشکلات ارائه شده است. به عنوان مثال، شبکه اتریوم قصد دارد از طریق به‌روزرسانی‌های شبکه و به‌کارگیری راهکارهای مقیاس‌پذیری لایه دوم، این مشکلات را حل کرده و هزینه تراکنش‌ها را کاهش دهد. در مجموع، اگرچه این فناوری آماده است، ولی هنوز نیاز به برخی تغییرات جهت پذیرش بیشتر و در دسترس قرار گرفتن خدمات برای تمام افراد داریم.

رابط و تجربه کاربری

محدودیت‌ها و موانع ورود و استفاده از وب ۳.۰ در حال حاضر خیلی زیاد است. کاربران باید بتوانند دغدغه‌های امنیتی، ساختار فنی پیچیده و رابط کاربری جدید و پیچیده‌تر این پلتفرم‌ها را درک کنند. کیف‌پول‌های ارز دیجیتال که جزء جدانشدنی دنیای ارزهای دیجیتال هستند، در وب ۳.۰ هم عنصری ضروری خواهند بود. با این حال، رابط کاربری و سازوکار نسبتاً پیچیده‌ی استفاده از آن‌ها هنوز برای بسیاری از کاربران دشوار است. توسعه‌دهندگان کیف‌پول‌های ارز دیجیتال در حال ارائه راه‌کارهایی برای حل این مشکل هستند تا استفاده از آن‌ها بسیار آسان‌تر شود. ولی این موضوع هم‌چنان به زمان بیشتری نیاز دارد و پیشرفت‌های بیشتری برای همه‌گیر شدن استفاده از این سیستم‌ها نیاز است.

انتقال قدرت به شرکت‌های سرمایه‌دار

اگرچه خیلی از اهالی دنیای تکنولوژی از وب ۳.۰ استقبال می‌کنند، ولی بر این باور هستند که پیاده‌سازی و اجرای واقعی تمامی اجزاء این نسل از اینترنت امکان‌پذیر نیست. به عبارت دیگر، این موضوع مطرح می‌شود که کاربران هم‌چنان صاحب و مالک نسل بعدی اینترنت نخواهند بود. در وب ۲.۰ شاهد اعمال قدرت و نفوذ شرکت‌های فناوری و صاحبان ایده هستیم، ولی به نظر می‌رسد با وب ۳.۰، شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ با تزریق پول‌های بسیار کلان، اکثریت را به دست بگیرند. بنابراین، اگرچه سیستم غیر‌متمرکز است و هر کاربر حق رای یکسانی خواهد داشت، ولی این شرکت‌ها با سرمایه کلان خود می‌توانند اکثریت کرسی‌ها را کسب کنند. بنابراین، هم‌چنان می‌توانند اعمال قدرت و نظر داشته باشند. 

انتقال قدرت به مراکز داده‌ها

اگر قرار باشد تمامی اطلاعات روی بلاک‌چین‌ها نگهداری شوند و ما کلید دسترسی به آن‌ها را داشته باشیم، آنها را در کجا نگهداری می‌کنیم؟ احتمالاً باید از کیف‌پول‌های ارز دیجیتال استفاده کنیم. در چنین حالتی، صاحب اصلی قدرت چه کسی است؟ خود ما، یا پلتفرم‌های ارائه کننده کیف‌پول ارز دیجیتال؟

اثرات زیست‌محیطی

هر باری که یک تراکنش ارز دیجیتال (شامل معامله NFT) انجام می‌شود،‌ باید بین مشارکت‌کنندگان دفتر‌کل توزیع شده (بلاک‌چین) اجماع به دست بیاید. بنا به دلایل امنیتی، حداقل ۵۱ درصد از مشارکت‌کنندگان یا همان Nodeها باید روی این تراکنش اجماع نظر داشته باشند. برای انجام این کار از مکانیزمی که آن را به نام گواه اثبات کار (PoW) می‌شناسیم استفاده می‌شود. انجام این کار مستلزم مصرف مقدار بسیار زیادی از انرژی است. به عنوان مثال،‌ میزان مصرف انرژی سالانه شبکه بیت‌کوین به اندازه مصرف یک‌سال انرژی کشور تایلند است و با بررسی ردپای کربنی آن مشخص می‌شود اثر کربنی آن برابر با مصرف کشور کویت است. مصرف انرژی در شبکه اتریوم مقداری بهتر است، ولی کماکان بسیار زیاد است. به عنوان مثال، انجام یک تراکنش بیت‌کوین به اندازه مصرف ۸.۳ روز یک خانواده آمریکایی، یا به اندازه انجام ۲۰۰ هزار تراکنش در شبکه VISA انرژی مصرف می‌کند. در مجموع، مقدار انرژی مصرف شده در شبکه اتریوم در یک سال به اندازه مصرف سالانه کشور هلند است. اگر قرار باشد وب ۳.۰ بر بستر این شبکه‌ها شکل بگیرد و مورد استفاده عمومی قرار بگیرند، این ارقام بسیار بیشتر خواهند شد.

نبود نظارت

یک سیستم غیرمتمرکز مثل وب ۳.۰ مقادیر زیادی از ریسک را به همراه خواهد داشت. سانسور‌پذیر نبودن اگرچه یکی از مزایای تمرکز‌زدایی است، ولی می‌تواند مانند یک چاقو دولبه عمل کند. با توجه به نبود یک قدرت مرکزی، کنترل مصادیق مجرمانه‌ای مثل آزار و اذیت، کپی‌رایت، نفرت‌پراکنی و… بسیار دشوارتر خواهد بود. از سوی دیگر، وقتی چیزی روی بلاک‌چین ثبت می‌شود،‌ برای همیشه آن‌جا خواهد بود و حذف کردن آن امکان‌پذیر نیست. بنابراین، اگر کسی محتوای آزاردهنده و اسپم برای کیف‌پول شما ارسال کند،‌ هیچ راهی برای جلوگیری و حتی حذف آن وجود ندارد. 

مقاومت در برابر تغییر و کند بودن

اگر چیزی واقعا و به معنای واقعی کلمه غیرمتمرکز باشد، تغییر دادن آن واقعاً‌ دشوار می‌شود و عموماً در زمان گیر می‌کند. در چنین سیستمی، انجام هر تغییری نیازمند اجماع بین تمام مشارکت‌کنندگان است که خود کار دشواری خواهد بود. این موضوع در زمینه تکنولوژی می‌تواند یک مشکل بزرگ باشد. چراکه باقی بخش‌های این اکوسیستم به سرعت در حال تغییر هستند و اگر یکی از اجزاء ثابت و بی‌تغییر باقی بماند، بعد از مدتی سریعاً از مد افتاده می‌شود. بنابراین، اگر در دنیای تکنولوژی پا به پای سایرین قدم برندارید، شکست خواهید خورد. زمانی که در یک فناوری زمینه بیشتر برای ثبات فراهم باشد تا تغییر و به روزرسانی، این یک مشکل خواهد بود.

مقیاس‌پذیری

انجام تراکنش‌ها در وب ۳.۰ کند‌تر خواهد بود. چراکه باید مورد تایید تعداد زیادی از Nodeها قرار بگیرد. به عبارتی، ماینرها باید بلاک‌ها را استخراج کنند و سپس در کل شبکه اعمال شود، که این می‌تواند فرایندی زمان‌گیر بوده و مقیاس‌پذیری در آن دشوار باشد.

آموزش

نسل سوم اینترنت از پارادایم‌ها  و مدل‌های جدیدی استفاده می‌کند که در مقایسه با وب ۲.۰ کاملاً متفاوت هستند. بنابراین، کوچ کاربران از محیط قبلی به محیط جدید نیازمند آموزش‌های مختلفی است. دقیقاً همین رویکردهای آموزشی هنگامی که دوران وب ۱.۰ به اتمام رسیده بود و به نسل دوم اینترنت کوچ می‌کردیم نیاز بود. در همان سال‌های اواخر دهه‌ی ۱۹۹۰،‌ از برنامه‌های تلویزیونی و آموزشی مختلفی استفاده می‌شد تا مفاهیم ساده‌سازی شده در مورد نسل جدید وب به کاربران آموزش داده شود. در انتها، نکته‌ی بسیار مهمی که باید در نظر داشته باشیم این است که وب ۳.۰ دشوار نیست،‌ بلکه فقط متفاوت است. برای موفقیت در به‌کارگیری web 3.0، باید برنامه‌های آموزشی کافی طراحی و به کار گرفته شود.

زیر ساخت‌های متمرکز

اکوسیستم وب ۳.۰ هنوز خیلی نوپا و جوان بوده و به سرعت در حال تغییر و  تحول است. همین موضوع باعث شده در حال حاضر تا حد زیادی به سیستم‌های متمرکز مانند GitHub، Twitter، Discord و… وابسته باشد. بسیاری از شرکت‌های فعال در زمینه وب ۳.۰ سعی دارند این شکاف‌ها را پر کرده و زیرساخت‌های با کیفیت و قابل اعتماد مورد نیاز نسل سوم اینترنت را توسعه دهند.

وب ۳.۰ چه تاثیری در زندگی می‌گذارد؟

استفاده از فناوری دفتر‌کل توزیع شده باعث می‌شود وب ۳.۰ ماهیتی غیر‌متمرکز داشته باشد. به نظر می‌رسد این تمرکز‌زدایی بتواند تاثیرات چشمگیر و پایداری روی زندگی ما داشته باشد. به عنوان مثال، بسیاری از واسطه‌گری‌ها، دلالی‌ها و سواستفاده‌های این چنینی دیگر جایی در این بستر ندارند که همین موضوع به‌تنهایی می‌تواند فواید زیادی را به همراه داشته باشد.

در مقیاس کوچک و انفرادی، می‌توان گفت وب ۳ می‌تواند تجربه‌ای بسیار شخصی‌سازی شده از استفاده و گردش در اینترنت را به همراه داشته باشد. وب‌سایت‌ها می‌توانند به صورت خودکار با دستگاه، زبان، موقعیت یا هر چیز دیگری تنظیم ‌شوند. تصور کنید که یک فروشگاه تمام محصولات مورد علاقه یا حتی مورد نیاز شما را در اولویت قرار می‌دهد و از سوی دیگر، اطلاعات شما کاملاً محرمانه باقی مانده‌اند.

به نظر ما، وب ۳.۰ حداقل از ۳ روش می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی ما کمک کند:

۱. شخصی‌سازی محیط وب

هیچ‌کس منکر این نمی‌شود که دریافت پیشنهادات و تبلیغات شخصی و مرتبط با نیازهای ما کاملاً جذاب و مفید است. این کار باعث می‌شود بسیاری از پیشنهادات ویژه خرید اقلام مورد نیاز خودمان را از دست ندهیم. اگرچه چنین ابزارهایی در وب ۲.۰ هم وجود داشته و به کار گرفته می‌شد، ولی انجام آن به قیمت دسترسی سازمان‌های متمرکز به اطلاعات و حریم خصوصی ما بود. در وب ۳.۰ تمام این موارد به صورت کاملاً خودکار،‌ ناشناس و غیرمتمرکز انجام می‌شود.

۲. جستجو بهینه شده

موتورهای جستجو امروزه بسیار مفید و کارآمد هستند. ولی از آن‌جایی که منحنی یادگیری آنها محدود است و از جایی به بعد ناپدید می‌شود، کسب‌وکارها همیشه راه‌هایی را برای بهینه‌سازی وب‌سایت‌های خود به کار می‌گیرند تا جایگاه بهتری را در جستجوها به دست بیاورند. موتورهای جستجو در وب ۳.۰ هوشمندی بسیار بیشتری خواهند داشت و منحنی یادگیری آن‌ها بسیار کارآمد‌تر خواهد بود.

۳. رابط کاربری پیشرفته‌تر

نسل سوم اینترنت چند بعدی خواهد بود و چیزی بسیار فراتر از وب‌سایت‌های امروزی را ارائه می‌کند. کاربران وب ۳.۰ تجربیاتی بسیار پیچیده و غنی‌تر خواهند داشت. برای مثال، سرویس نقشه و مسیریابی گوگل را در نظر بگیرید. این سرویس در حال حاضر شامل مسیریابی روی نقشه، پیشنهاد اقامت و نمایش شرایط ترافیک زنده و بررسی شرایط آب و هوایی می‌شود. به‌کارگیری چنین سیستم‌هایی در دوران وب ۲.۰ امکان‌پذیر نبود.

کلیدی‌ترین اجزاء و برنامه‌های وب ۳.۰

به‌نظر می‌رسد بلاک‌چین در هسته اصلی ساختار وب ۳ قرار داشته باشد. با کمک بلاک‌چین، امکان استفاده از طیف وسیعی از اپلیکیشن‌ها و خدمات مختلف فراهم می‌شود. برخی از اصلی‌ترین آن‌ها شامل موارد زیر می‌شود:

• توکن‌های NFT: توکن‌های غیر مثلی یا همان NFTها، توکن‌هایی کاملاً منحصر به فرد هستند. هرکدام از این توکن‌ها نشان‌دهنده یک دارایی یا هر چیز خاصی هستند. برای مثال، یک NFT می‌تواند حاوی سند مالکیت و کپی‌رایت یک عکس دیجیتال برای شما باشد یا حتی اینکه مالکیت یک قطعه زمین را نشان دهد. این توکن‌ها روی بلاک‌چین و با استفاده از توابع رمزنگاری ذخیره می‌شوند.
• امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): فناوری بلاک‌چین غیرمتمرکز است و شرایط و زیرساخت‌ها را برای ارائه خدمات امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) نیز فراهم می‌کند. امور مالی غیر‌متمرکز یکی از اصلی‌ترین کاربردهای وب ۳.۰ خواهد بود و اجازه‌ی ارائه خدمات مالی فراتر از محدودیت‌های عمومی و سنتی زیرساخت‌های متمرکز بانکی را به کاربران می‌دهد. با استفاده از DeFi، کاربران تراکنش‌های مالی خود را به صورت مستقیم و بدون دخالت و واسطه‌گری بانک‌ها یا سایر موسسات مالی انجام می‌دهند.
• رمز ارزها:‌ رمز ارزها را باید دنیای جدیدی از پول بدانیم که نسبت به دنیای مالی و پول‌های سنتی فعلی کاملاً متمایز است. این ارزها از طریق اپلیکیشن‌های وب ۳.۰ مانند بیت‌کوین ساخته می‌شوند. ارزهای دیجیتال نقش پول‌های امروزی در دنیای امور مالی غیرمتمرکز را ایفا خواهند کرد.
• اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps): برنامه‌هایی هستند که بر روی بلاک‌چین‌ها و بر بستر دفترهای کل توزیع شده غیرقابل تغییر نوشته می‌شوند. تمام سازوکار آن‌ها بر اساس برنامه‌ریزی و کدنویسی بوده و به صورت کاملاً خودکار اجرا می‌شوند. dAppها اصولاً برای تسهیل ارائه خدمات خود از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کنند.
• پل‌های بین‌ زنجیره‌ای: بلاک‌چین‌های زیادی در دوران ظهور وب ۳.۰ وجود خواهند داشت. برای برقراری ارتباط بین آن‌ها، باید از پل‌های بین زنجیره‌ای استفاده کنیم. در غیر این صورت، هر بلاک‌چین دارای یک اکوسیستم مستقل و منزوی خواهد بود.
• سازمان‌های خودگردان غیرمتمرکز (DAO): همان‌طور که در این مقاله بیان شد، یکی از اصلی‌ترین تمایزهای وب ۳.۰، بحث غیرمتمرکز بودن اطلاعات در آن است. در چنین محیطی، تصمیم‌گیری‌ها چطور باید انجام شود؟ در نبود هیچ مرجع متمرکز برای تصمیم‌گیری و اجرا، چه کسی باید تصمیم‌گیری‌های لازم را انجام دهد؟ DAOها ساختار لازم برای مدیریت غیر‌متمرکز را در اختیار شبکه قرار می‌دهند. 

تصمیم‌گیری و حاکمیت در دنیای غیرمتمرکز وب ۳.۰

وب ۳.۰ این قدرت و توانایی را دارد که نحوه سازماندهی و تصمیم‌گیری در سیستم‌ها،‌ شرکت‌ها،‌ موسسات، جوامع و دولت‌ها را به طور کامل تغییر دهد. نسل سوم اینترنت برای این کار از سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO) استفاده می‌کند. 

سازمان خودگردان غیرمتمرکز (DAO)، نوعی سازمان است که قوانین آن بر اساس دستورها و برنامه‌ریزی‌های کامپیوتری مشخص می‌شود. بنابراین، تمامی قوانین کاملاً شفاف هستند. از سوی دیگر،‌ تمامی این قوانین حتماً و الزاماً رعایت خواهند شد. هیچ قدرتی هم فراتر از این سازمان‌ها و قانون‌ها وجود ندارد که بتواند تفسیر خاصی از قوانین داشته یا این‌که برخلاف آن‌ها عمل کند. بنابراین، شفافیت و اعتماد در بیشترین حالت ممکن خواهد بود. تمامی قوانین توسط اعضای شبکه و سازمان انتخاب می‌شود و دولت‌ها یا هیچ‌ نهاد و مرجع مرکزی، قدرتی در تصمیم‌گیری در مورد این قوانین ندارند. بنابراین، DAOها را باید جوامعی بدانیم که کاملاً به اعضا تعلق دارند که هیچ رهبری متمرکز سنتی وجود ندارد که بتواند ساختارهای مدیریتی را تعیین کند. تمامی تراکنش‌ها و اتفاقی که روی این شبکه‌ها می‌افتد بر بستر یک بلاک‌چین ذخیره و نگهداری خواهند شد.

به بیان ساده‌تر، DAOها سازمان‌های اینترنت محوری هستند که کاربران مالکیت کامل آن را بر عهده داشته و آن را مدیریت می‌کنند. برای انجام این کار، کاربران باید در مورد تغییرات مورد نظر خودشان رای دهند. زمانی که روی موضوعی تصمیم‌گیری شد، قوانین اجرا شده و دیگر به صورت خودکار و همیشه اجرا خواهند شد.

قوانین انتخاب شده روی قراردادهای هوشمند نوشته می‌شوند. قراردادهای هوشمند نوعی برنامه‌ و کدهای اجرایی روی بلاک‌چین هستند که تنها در حالتی اجرا می‌شوند که تمامی شرایط مورد نیاز آماده باشند. بنابراین، یک سیستم مستقل غیر‌متمرکز می‌تواند به شکل کاملاً ناشناس، مستقل و بدون نیاز به دخالت هیچ عامل انسانی به فعالیت بپردازد. این سیستم‌ها می‌تواند سرعت انجام کارها را به‌طور باورنکردنی افزایش دهند. به عنوان مثال، فرآیند دریافت یک وام در سیستم مالی غیرمتمرکز تنها در عرض چند دقیقه می‌تواند به اتمام برسد (به شرایط احراز صلاحیت) و مبلغ را دریافت کنید. با این حال، استفاده عمومی از این سیستم‌ها هنوز چندان امکان‌پذیر نیست، چرا‌که رابط کاربری مناسب و قابل درک برای استفاده همگانی از آن‌ها هنوز طراحی و ارائه نشده است. در واقع این مورد هم جزو همان محدودیت‌های وب ۳.۰ است که احتیاج به زمان بیشتری برای آماده‌سازی و آمادگی پذیرش توسط عموم مردم را دارد.

در حال حاضر برخی از سازمان‌ها و شرکت‌های سنتی در حال عملی کردن آزمایش استفاده از حالت‌های مختلف DAO هستند. این سیستم‌ها می‌توانند تاثیر بسیار چشم‌گیری روی نحوه مدیریت شرکت‌ها یا دولت‌ها داشته باشد. یک سیستم خطی و بدون سلسله مراتب، غیرمتمرکز و ناشناس را تصور کنید که تمام افراد می‌توانند در آن اهمیت یکسانی داشته باشند. پیش خودتان تصور کنید چنین سیستمی چه تاثیراتی روی رهبری، قدرت، تصمیم‌گیری، همکاری، سیستم‌های پاداش، سیاست و… ممکن است داشته باشد.

متاورس چیست؟ آیا بخشی از وب ۳.۰ است؟

به نظر می‌رسد خیلی از افراد فکر می‌کنند متاورس (Metaverse) هم بخشی از نسل سوم اینترنت خواهد بود. در حال حاضر، پروژه متا (Meta) شاید جدی‌ترین پروژه فعال در حوزه متاورس باشد. اگر این پروژه تصمیم بگیرد از فناوری بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال استفاده کند، این احتمال وجود دارد که متاورس هم نقش پررنگ‌تری در وب ۳.۰ پیدا کند. با این حال، پروژه متا در حال حاضر رویکردی متمرکز دارد و بر بستر Web 2.0 توسعه پیدا می‌کند.

از منظر فنی، متاورس و وب ۳.۰ دو مقوله کاملاً متفاوت هستند. هرچند، لینک‌ها و ارتباط‌هایی بین آن‌ها وجود دارد:

• برخی از انواع متاورس، مانند پلتفرم‌های Decentraland و Sandbox بر بستر بلاک‌چین راه‌اندازی شده و فعالیت می‌کنند، بنابراین، احتمالاً بخشی از چشم‌انداز وب ۳.۰ خواهند بود. با این حال، نمونه‌های بسیار زیادی نیز وجود دارند که هم‌چنان بر بستر وب ۲.۰ کار می‌کنند.
• پلتفرم‌های متاورس عموماً از ارزهای دیجیتال برای پرداخت‌های خود استفاده می‌کنند. همان‌‌طور که می‌دانیم، ارزهای دیجیتال بر بستر بلاک‌چین کار می‌کنند. علاوه بر این، بسیاری از این پلتفرم‌ها نیز از NFTها استفاده می‌کنند. 

وب ۳.۰ چه مزایا و معایبی دارد؟

دقیقاً مثل هر فناوری و تکنولوژی دیگری، نسل سوم اینترنت نیز برخی مزایا، معایب، نقاط قوت و نقاط ضعفی را به همراه خواهد داشت. بیایید نگاهی به مزایا و معایب این فناوری داشته باشیم.

مزایا وب ۳.۰

• از لحاظ امنیت داده‌ها،‌ محیط وب ۳.۰ قابل مقایسه با نسل‌های قبلی نخواهد بود و کاربران رمزنگاری کامل داده‌ها را تجربه خواهند کرد.
• بنا به ماهیت غیرمتمرکز ذخیره‌سازی داده‌ها، کاربران در هر شرایطی می‌توانند به داده‌ها دسترسی داشته باشند. نسخه‌های پشتیبان بسیار زیادی نزد nodeهای مختلف قرار دارد که مانع از قطعی دسترسی به داده‌ها خواهد شد. بنابراین، اختلالات سرور که در وب ۲.۰ مشاهده می‌شد دیگر معنایی نخواهد داشت.
• بیشتر سیستم‌های بلاک‌چین به صورت منبع‌باز طراحی شده‌اند و هدف از ساخت بسیاری از آن‌ها منفعت مالی نیست. این باعث می‌شود افراد مختلفی بتوانند در طراحی و توسعه این بلاک‌چین‌ها همکاری داشته باشند.
• داده‌ها را می‌توان در هر مکانی و با استفاده از هر دستگاهی مشاهده کرد.
• وب ۳.۰ محیط مناسبی برای انجام پردازش‌های سنگین و حل مسائل مختلف است.

معایب وب ۳.۰

• برای این‌که تمام افراد دنیا بتوانند به این تکنولوژی دسترسی داشه باشند، نیاز به ایجاد برخی تغییرات و به‌روزرسانی‌ها در دستگاه ها و زیرساخت‌ها است،‌ چرا که نیاز به توان پردازشی نسبتاً بیشتری خواهیم داشت.
• زمانی که وب ۳.۰ کاملاً به کار گرفته شود، تمامی وب‌سایت‌هایی که روی وب ۱.۰ ساخته شده باشند کاملاً منسوخ می‌شوند.
• تکنولوژی نسل سوم اینترنت هوشمندتر، مفید‌تر و قابل دسترس‌تر از نسل‌های قبلی است. ولی این فناوری‌ هنوز برای استفاده عمومی آماده نیست.
• با ظهور وب ۳.۰، راهکارهای مدیریت کسب‌وکار،‌ مدیریت برند و مدیریت شهرت و اعتبار شاید دست‌خوش تغییراتی جدی شوند.

شبکه‌های بلاک چینی؛ زیربنای نسل سوم وب

چیزی که امروزه به عنوان وب می‌شناسیم، به شدت متمرکز و تحت کنترل چند نهاد بسیار بزرگ است. این سازمان‌ها و نهادها می‌توانند هر تصمیمی درباره اینترنت، محتوا و داده‌های داخل آن و کاربران بگیرند. علاوه بر این، وب امروزی یا همان وب ۲.۰ در برابر حملات سایبری، نشت اطلاعاتی  و نقض حریم خصوصی آسیب‌پذیر است و تمام این موارد ممکن است امنیت کاربران را به خطر بیندازند.

همان‌طور که گفتیم، وب ۳.۰ چشم‌اندازی به دنیای جدید وب و اینترنت است که در آن کاربران می‌توانند با یکدیگر تعامل داشته و اپلیکیشن‌هایی را ایجاد کنند که کاملاً قابل اعتماد و غیرمتمرکز هستند. نکته مهم اینجاست که وب ۳.۰ از فناوری بلاک‌چین قدرت و ماهیت پیدا می‌کند. به شکل خلاصه، بلاک‌چین‌ها سیستم‌هایی غیرمتمرکزی هستند که از مکانیزم‌های اجماع و اصول رمزنگاری برای نگهداری و مدیریت داده‌ها و تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. به لطف فناوری بلاک‌چین، کاربران می‌توانند داده‌ها، اطلاعات و هویت خود را داشته و آن‌ها را کنترل کنند و در عین حال، در حاکمیت و مدیریت اقتصاد اینترنت هم مشارکت داشته باشند.

بنابراین، فناوری بلاک‌چین نه‌تنها زیربنای وب ۳.۰ است، بلکه نقش تسهیل‌کننده خلاقیت در این محیط را نیز ایفا می‌کند. شبکه‌های بلاک‌چینی سبک‌های جدیدی از همکاری اجتماعی و اقتصادی را ارائه می‌کنند، مفاهیمی مثل بازارهای همتا به همتا، سازمان‌های غیرمتمرکز، جوامع متن‌باز و… همگی مفاهیم جدیدی هستند که به لطف محیط غیرمتمرکز بلاک‌چین آن‌ها را تجربه می‌کنیم. شبکه‌های بلاک‌چین همچنین باعث تسهیل شکل‌های جدیدی از اپلیکیشن‌ها و خدمات، مانند امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکن‌های غیرمثلی یا همان NFT،‌ و سازمان‌های خودمختار غیرمتمرکز می‌شوند. در مجموع، وقتی می‌گوییم شبکه‌های بلاک‌چین زیربنای نسل سوم اینترنت هستند،‌ منظور ما این است که این شبکه‌ها در حال تغییر دنیای نسل دوم اینترنت، که اطلاعات و داده محور بود، به نسل جدیدتری است که در آن کاربران می‌توانند به ساخت ارزش و تبادل آن بپردازند.

بهترین پروژه‌های Web 3.0 در ارزهای دیجیتال

در بخش‌های قبل گفتیم که وب ۳.۰ را باید نسل انقلابی بعدی دنیای اینترنت بدانیم که در آن پروتکل‌های غیرمتمرکز به کاربران این اجازه را می‌دهند که کنترل، حریم خصوصی و آزادی بیشتری در ارتباط با فعالیت‌های آنلاین خود داشته باشند. این موضوع را هم مرور کردیم که وب‌ ۳.۰ احتمالاً بر بستر شبکه‌های بلاک‌چین شکل می‌گیرد. در چنین شرایطی، دور از ذهن نخواهد بود که بسیاری از پلتفرم‌های ارزهای دیجیتال و پلتفرم‌های مبتنی بر بلاک‌چین، نقشی کلیدی در نسل سوم اینترنت ایفا کنند. در این بخش قصد داریم برخی از مهم‌ترین پروژه‌های ارزهای دیجیتال که در ارتباط با وب ۳.۰ فعالیت می‌کنند را معرفی و بررسی کنیم.

اتریوم:‌ تقریباً تمامی علاقه‌مندان و فعالان بازار ارزهای دیجیتال با اتریوم آشنایی دارند. اتریوم را باید اصلی‌ترین و محبوب‌ترین بلاک‌چین موجود برای اجرای قراردادهای هوشمند بدانیم. با توجه به نقش پررنگ اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در نسل سوم اینترنت و نیاز به قراردادهای هوشمند، اتریوم احتمالاً نقشی بسیار کلیدی در این محیط ایفا خواهد کرد.

پالی‌گان: شبکه Polygon یک راهکار افزایش مقیاس‌پذیری لایه دوم در بلاک‌چین اتریوم است که باعث می‌شود بتوانیم از اتریوم به شکلی ارزان‌تر و سریع‌تر در اپلیکیشن‌های وب ۳ استفاده کنیم.

سولانا: موضوع مقیاس‌پذیری در بلاک‌چین یکی از اصلی‌ترین چالش‌های پیش‌روی شبکه‌های بلاک‌چین مختلف است. با ظهور وب ۳.۰ و افزایش شمار کاربران شبکه‌های بلاک‌چینی،‌ این موضوع و نقص بیش از هر زمان دیگری احساس خواهد شد.  سولانا (Solana) شبکه‌ای است که با هدف ارائه راهکارهای مقیاس‌پذیر، افزایش سرعت و کاهش هزینه‌های تراکنش در شبکه‌های بلاک‌چین فعالیت می‌کند و با توجه به دست‌آوردهایی که داشته،‌ به نظر می‌رسد نقش پررنگی در نسل سوم اینترنت داشته باشد.

آوالانچ: شبکه آوالانچ (Avalanche) یک بلاک‌چین مقیاس‌پذیر و امن است که با هدف پشتیبانی از طیف مختلفی از اپلیکیشن‌های وب ۳.۰ فعالیت می‌کند.

پولکادات: شبکه پولکادات (Polkadat) یک بلاک‌چین چند زنجیره است. این بلاک‌چین به نحوی طراحی شده است که بتواند بلاک‌چین‌های مختلف را به یکدیگر متصل کرده و امکان ساخت اپلیکیشن‌های میان‌زنجیره‌ای را آسان‌تر کند. به عبارت دیگر، این اپلیکیشن‌ها دیگر تنها به یک بلاک‌چین متکی نیستند و اطلاعات خود را می‌توانند از بلاک‌چین‌های مختلف دریافت کنند. پولکادات را باید بلاک‌چینِ بلاک‌چین‌ها یا حتی شبکه‌ی شبکه‌ها بدانیم!

فایل‌کوین: فایل‌کوین (Filecoin) را باید یک شبکه‌ ذخیره‌سازی غیرمتمرکز بدانیم که به کاربران اجازه می‌دهد فایل‌ها و اطلاعات خود را روی شبکه‌های همتا به همتا ذخیره کنند. فایل کوین را باید رویکردی انقلابی در عرصه میزبانی در وب بدانیم. فایل کوین کاربردهای زیادی دارد. میزبانی وب، توزیع محتوا، پردازش ابری و توزیع فایل‌های رسانه‌ای جزو کاربردهای این پلتفرم است.

گراف: گراف (Graph) یک پروتکل غیرمتمرکز است که به توسعه‌دهندگان نرم‌افزارها و اپلیکیشن‌ها اجازه فراخوانی اطلاعات و داده‌های مختلف (Query) از بلاک‌چین‌ها را می‌دهد.

هلیوم: هلیوم (Helium – HNT) یکی از محبوب‌ترین پروژه‌های مرتبط با وب ۳ است که با هدف ارائه اینترنت به تمام افراد فعالیت می‌کند. پروژه هلیوم قصد دارد با ISPهای بزرگ دنیا به رقابت بپردازد. این پروژه به کاربران این اجازه را می‌دهد که از طریق به‌کارگیری دستگاه‌های ارزان‌قیمتی به نام Hotstop، شبکه وایرلس غیرمتمرکز خود را ایجاد کنند. کاربران از این طریق می‌توانند به ارائه اینترنت کمک کرده و در ازای آن توکن‌های HNT دریافت کنند. 

چین‌لینک: چین‌لینک (Chainlink) یک شبکه غیر متمرکز است که روشی امن و قابل اعتماد را برای دسترسی و ارسال اطلاعات به قراردادهای هوشمند ارائه می‌کند. این شبکه در واقع، خلاء موجود بین قراردادهای هوشمند و اطلاعات واقعی موجود را پر می‌کند. به عنوان مثال،‌ با استفاده از این پلتفرم می‌توان از اطلاعات بازارها، شرایط آب و هوایی، نتایج بازی‌های فوتبال یا هرچیز دیگری در قراردادهای هوشمند استفاده کرد. تا پیش از پروژه‌ی Chainlink، چنین امکانی وجود نداشت.

برنامه‌های کاربردی وب ۳.۰

اپلیکیشن‌های وب ۳.۰، که به آن‌ها اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز یا DApps هم گفته می‌شود، بر بستر فناوری بلاک‌چین ساخته می‌شوند و امکان معامله‌های همتا به همتا، به‌کارگیری قراردادهای هوشمند و مالکیت دیجیتال را به کاربران می‌دهند. در این بخش، بیایید نگاهی به برنامه‌های کاربردی در محیط وب ۳.۰ داشته باشیم.

امور مالی غیرمتمرکز (DeFi): اپلیکیشن‌ها و برنامه‌های امور مالی غیرمتمرکز به کاربران اجازه می‌دهند تا بدون نیاز به وجود هرگونه بانک یا نهاد مالی مرکزی، به خدمات مالی دسترسی داشته باشند. برای مثال، کاربران می‌توانند وام گرفته یا حتی وام و قرض ارائه کنند، به معاملات ارزهای دیجیتال بپردازند و بر اساس دارایی‌های خود مقداری سود دریافت کنند.

توکن‌های غیرمثلی (NFT): امروزه بازار توکن‌های غیرمثلی یا همان NFها بسیار داغ شده است. NFTها دارایی‌های دیجیتالی هستند که روی شبکه‌های بلاک‌چین ذخیره و نگهداری می‌شوند. NFTها می‌توانند هر چیزی، از آثار هنری گرفته، تا بازی‌های کامپیوتری یا قطعات موسیقی را نمایندگی کنند. موضوع مهم در مورد NFTها این است که تمام آن‌ها منحصر به فرد بوده و قابل جایگزین شدن نیستند.

بازی‌های وب ۳.۰: سیستم بازی‌های کامپیوتری در وب ۳.۰ کمی با بازی‌هایی که از قدیم می‌شناسید متفاوت است. نسل سوم اینترنت به بازیکنان اجازه می‌دهد که صاحب واقعی دارایی‌های داخل بازی خود باشند. به عنوان مثال، کاراکترها، اسلحه‌ها، اسکین‌ها، افزودنی‌ها و… همگی برای خودتان خواهد بود و می‌توانید آن‌ها را خرید و فروش کنید! بنابراین، با انجام این بازی‌ها، کاربران می‌تواند درآمد واقعی داشته باشند.

رسانه‌های اجتماعی وب ۳.۰: وقتی صحبت از رسانه‌های اجتماعی در وب ۳.۰ می‌شود، باید تصورات قدیمی خودتان از رسانه‌های اجتماعی را کنار بگذاریم. این رسانه‌ها در وب ۳.۰ بر بستر بلاک‌چین ساخته می‌شوند و به کاربران اجازه می‌دهند صاحب اطلاعات و داده‌های خودشان باشند، آن‌ها همچنین می‌توانند انتخاب کنند که چه کسی به این اطلاعات دسترسی داشته باشد. این کار باعث افزایش حریم خصوصی و امنیت آن‌ها در مقایسه با رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی سنتی می‌شود.

وبلاگ‌نویسی: وبلاگ‌نویسی موضوع جدیدی نیست و قدمتی طولانی در دنیای اینترنت دارد. با استفاده از وبلاگ نویسی یا بلاگینگ اجتماعی (Social Blogging)، کاربران به اشتراک‌گذاری مقالات، تصاویر، فیلم‌ها و پادکست می‌پردازند. نقطه تمایز این کار در دنیای وب ۳.۰ این است که کاربران برای انجام این کار می‌توانند مشوق‌هایی را دریافت کنند. بنابراین، به ازای محتوایی که تولید می‌کنید، مقداری پاداش دریافت خواهید کرد. 

راهکارهای ذخیره‌سازی: راهکارهای ارائه‌کننده فضای ذخیره‌سازی نیز به نظر می‌رسد جزو برنامه‌های کاربردی محبوب در نسل سوم اینترنت باشند. این راهکارها به کاربران اجازه می‌دهند به صورت آنلاین به رسانه‌ها، فایل‌ها و مدارک مختلف دسترسی داشته باشند. راهکارهای ذخیره‌سازی ارائه‌شده بر بستر وب ۳.۰ اجازه‌ی کنترل بیشتری روی داده‌ها و حریم خصوصی را مهیا می‌کنند. علاوه بر این، هزینه‌ها کاهش پیدا کرده و مقیاس‌پذیری نیز افزایش پیدا می‌کند. پلتفرم Fiecoin که پیش‌تر معرفی شده بود،‌ در این گروه جای می‌گیرد.

پلتفرم‌های محبوب وب ۳.۰ در سال ۲۰۲۳

حال که صحبت از وب ۳.۰ و اپلیکیشن‌های مرتبط با آن شد، بیایید نگاهی به محبوب‌ترین پلتفرم‌های نسل سوم اینترنت در سال ۲۰۲۳ داشته باشیم. این پلتفرم‌ها را باید جزو پیشگامان و اولین پلتفرم‌هایی بدانیم که سازوکار آن‌ها هم‌راستا با ویژگی‌های وب ۳.۰ است.

پروژه Brave

این پروژه در واقع یک مرورگر اینترنت است که بیشتر تمرکز خود را روی بحث حریم خصوصی قرار داده و تبلیغات ارائه شده توسط وب‌سایت‌ها را به صورت خودکار مسدود می‌کند. در پروژه‌ی Brave، به ‌جای تبلیغات سنتی، از شیوه‌های جدید تبلیغاتی استفاده می‌شود که در آن کاربران به ازای تماشای تبلیغات می‌توانند توکن‌های BAT جایزه بگیرند.

پروژه Storj

این پروژه چیزی شبیه به پروژه filecoin است. Storj یک پلتفرم ارائه‌کننده فضای ابری غیرمتمرکز است که فضای ذخیره‌سازی امن و مقرون‌ به صرفه‌ای را ارائه می‌کند.

پروژه Everledger

این پروژه یک پلتفرم بر بستر بلاک‌چین است که اصالت و منشاء کالاهای لوکس را پیگیری کرده و نمایش می‌دهد.

پروژه DTube

پروژه دی‌تیوب کار سختی را پیش گرفته و قصد رقابت با یوتیوب را دارد. DTube یک پلتفرم ویدئو غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد ویدئوهای خود را بدون هیچ‌محدودیت و سانسوری به اشتراک گذاشته و سایر ویدئوها را نیز تماشا کنند.

پروژه Uniswap

یونی‌سواپ یک صرافی ارز دیجیتال غیرمتمرکز است که به کاربران اجازه می‌دهد ارزهای دیجیتال خود را بدون وجود هیچ‌گونه واسطه‌ای مبادله کنند.

پروژه OpenSea

پلتفرم OpenSea یک بازارچه غیرمتمرکز برای ساخت، خرید و فروش توکن‌های غیرمثلی یا همان NFT است.

پروژه‌های Axie Infinity یا Decentraland

در بخش‌های قبل در مورد بازی‌ها در نسل سوم اینترنت صحبت شد. پروژه Axie Infinity یکی از همین مثال و پروژه‌ها است که در آن کاربران می‌توانند از طریق بازی کردن، ارز دیجیتال به دست بیاورند. پروژه Decentraland نیز نوعی بازی و دنیای مجازی است که کاربران در آن می‌توانند به خرید و فروش زمین بپردازند یا روی زمین‌های خود ساخت و ساز کنند.

پروژه Sapien

این پروژه را باید یک مجموعه خبری غیرمتمرکز بدانیم که حامی دموکراسی، حریم خصوصی و آزادی بیان است. این پروژه روی پلتفرم اتریوم اجرا شده است و هدف اولیه آن مبارزه با آفت‌های خبری دنیای امروز در اجتماع، یعنی اخبار جعلی، ربات‌ها، ترول‌ها و سانسور عقاید است. 

معرفی بهترین مرورگرهای وب ۳.۰

همان‌طور که مشاهده کردیم، تقریباً همه‌چیز در نسل سوم اینترنت دستخوش تغییر می‌شود. در چنین شرایطی، طبعاً به مرورگرهای جدیدتری هم احتیاج خواهیم داشت. البته، مرورگرهای محبوب  فعلی مثل Firefox، Google Chrome یا Microsoft Edge هم احتمالاً در آینده نه‌چندان دور تغییراتی ایجاد کرده و با روند جدید سازگار می‌شوند. ولی در حال حاضر، مرورگرهای زیر را می‌توانیم از نسل سوم اینترنت و سازگار با شرایط آن بدانیم.

مرورگر Brave

پروژه Brave یک مرورگر وب با تمرکز بر حریم خصوصی است که تمامی تبلیغات درج شده در وب‌سایت‌ها را به شکل پیش‌فرض مسدود می‌کند. این مرورگر همچنین یک کیف‌پول ارز دیجیتال در درون خود تعبیه کرده است که به کاربران اجازه می‌دهد به ازای تماشای تبلیغات مختلف، توکن‌های BAT دریافت کنند. کلمه BAT مخفف Basic Attention Token است و منظور آن پاداشی است که کاربران به‌خاطر توجه خود دریافت می‌کنند. این مرورگر همچنین به شکل خودکار قابلیت اتصال به شبکه TOR را فراهم کرده است تا کاربران بتوانند به‌شکل ناشناس و امن از اینترنت استفاده کنند. 

مرورگر Opera

اپرا یکی از نام‌های قدیمی در حوزه مرورگرهای اینترنت است. این مرورگر هم یک کیف‌پول ارز دیجیتال و یک شبکه خصوصی VPN درون خود تعبیه کرده است. مرورگر اپرا هم‌چنین از بلاک‌چین اتریوم پشتیبانی کرده و به کاربران اجازه تعامل با اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps)‌ را می‌دهد. کیف‌پول رمز ارزی که در این مرورگر قرار دارد نیز به کاربران اجازه می‌دهد اتریوم یا هر ارز دیجیتال دیگری را ذخیره کنند. شبکه VPN قرار گرفته در این مرورگر هم برای استفاده امن از اینترنت به کاربران کمک می‌کند.

مرورگر Status

مرورگر Status یک مرورگر موبایلی است که روی شبکه اتریوم ساخته شده است. با استفاده از این مرورگر، کاربران می‌توانند به برنامه‌های غیرمتمرکز دسترسی داشته باشند، ارزهای دیجیتال دریافت کنند یا اینکه با سایر کاربران صحبت و چت کنند. اگر قصد استفاده از وب غیرمتمرکز را دارید، مرورگر Status یکی از بهترین گزینه‌های پیش‌روی شما خواهد بود. در حال حاضر، این مرورگر برای گوشی‌های Android و iOS قابل دسترسی است.

مرورگر Chromium

کرومیوم یک مرورگر منبع‌باز است که از آن می‌توان به عنوان پایه و اساس بسیاری از مرورگرهای دیگر استفاده کرد به عنوان مثال، گوگل کروم و مایکروسافت اج، هر دو بر پایه کرومیوم ساخته شده‌اند. کرومیوم به خودی خود یک مرورگر وب ۳.۰ نیست، ولی آن را می‌توان ویرایش کرده و ویژگی‌هایی مبتنی بر سازگاری با وب ۳.۰ به آن اضافه کرد. به همین خاطر، کرومیوم گزینه‌ای مناسب و محبوب برای توسعه‌دهندگانی است که قصد ساخت اپلیکیشن‌های نسل سوم اینترنت را دارند.

صرافی های غیرمتمرکز؛ درگاه‌های مالی وب ۳

صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX) به‌نظر می‌رسد نقش بسیار پر‌رنگی را در نسل سوم وب ایفا کنند. اگر با این صرافی‌ها آشنا نیستید، بیایید نگاهی مختصر به این مفهوم داشته باشیم. صرافی‌های غیرمتمرکز بازارهایی بر بستر شبکه‌های همتا به همتا (P2P) هستند که به کاربران اجازه‌ می‌دهند انواع دارایی‌های دیجیتال، از قبیل رمز‌ارزها و توکن‌های غیرمثلی (NFT) را به شکل مستقیم و بدون وجود هرگونه واسطه‌ای معامله کنند. برخلاف صرافی‌های سنتی که اطلاعات مالی و شخصی کاربران را در سرورهای خود ذخیره می‌کنند، صرافی‌های غیرمتمرکز از قراردادهای هوشمند و بستر بلاک‌چین استفاده می‌کنند تا امنیت و شفافیت معاملات و تراکنش‌ها را تضمین کنند. برای دسترسی به DEXها، کاربران می‌توانند از مرورگر وب یا اپلیکیشن‌های تلفن همراه استفاده کنند. برای انجام معامله هم تنها به یک کیف‌پول ارز دیجیتال احتیاج خواهد بود و هیچ اطلاعات دیگری از شما خواسته نمی‌شود.

حال که با ماهیت آن‌ها آشنا شدیم، بیایید به این موضوع بپردازیم که این صرافی‌ها چه نقشی در دنبال Web 3.0 دارند؟ صرافی‌های غیرمتمرکز اهمیت بالایی در نسل سوم وب دارند، چراکه امکان شکل‌گیری یک اقتصاد دموکراتیک‌تر، شفاف‌تر و همه‌شمول‌تر را فراهم می‌کنند؛ اقتصادی که در آن‌ هرکس می‌تواند مشارکت داشته و از طریق خلق ارزش، سود کسب کند. DEXها همچنین خلاقیت و آزادی عمل بیشتری را در اختیار توسعه‌دهندگان قرار می‌دهند و به لطف این صرافی‌ها، احتمالاً شاهد محصولات و خدمات نوآورانه بیشتری در محیط وب ۳.۰ خواهیم بود. علاوه بر تمام این موارد، صرافی‌های غیرمتمرکز باعث توانمندی بیشتر کاربران شده و به آن‌ها کمک می‌کند کنترل بیشتری روی دارایی‌ها و اطلاعات خود داشته باشند. وجود هرگونه فرد یا نهاد متمرکز یا هرگونه واسطه ریسک‌هایی مثل تقلب، سرقت یا هک شدن را به همراه دارد که DEXها تمام این ریسک‌ها را تا حد زیادی کاهش می‌دهند.

بنابراین، صرافی‌های غیرمتمرکز را باید یکی از ستون‌های اصلی وب ۳.۰ بدانیم، چرا که خلق ارزش و معامله جدیدی را ایجاد می‌کنند که غیرمتمرکز‌، شفاف، امن، دموکراتیک و همه‌شمول است! در میان معتبرترین صرافی‌های غیرمتمرکز که در حال حاضر فعال هستند،‌ می‌توانیم به پروژه‌های Uniswap، Sushiswap و pancakeswap اشاره کنیم.

بازی‌های Web3

حتی بازی‌های کامپیوتری هم در وب ۳.۰ از پتانسیل‌های این تکنولوژی بهره می‌گیرند و ماهیتی جدیدتر پیدا می‌کنند. همان‌طور که گفتیم، وب‌ ۳.۰ ماهیتی باز‌تر، شفاف‌تر، کاربرمحور و غیرمتمرکز دارد که بر بستر بلاک‌چین  و با کمک فناوری‌های دیگری مثل ارزهای دیجیتال و شبکه‌های همتا به همتا فعالیت می‌کند. بازی‌ها هم دقیقاً در همین بستر فعالیت می‌کنند و احتمالاً از تمام این فناوری‌های برای ایجاد تجربه‌های جدید و سود رساندن به بازیکنان بهره بگیرند. بنابراین، در نسل سوم اینترنت احتمالاً شاهد بازی‌هایی بسیار تعاملی‌تر، خلاقانه‌تر و تجربه‌محورتر خواهیم بود که دیگر توسط حد و مرزهای سنتی بازی‌ها محدود نمی‌شوند. برای شناخت بیشتر ماهیت بازی‌های Web3، بیایید برخی از اصلی‌ترین ویژگی‌های آن‌ها را مرور کنیم.

• بازیکن، مالک و کنترل‌کننده بازی‌ها خواهد بود. دیگر یک شرکت یا پلتفرم متمرکز یا واسطه در مرکز همه‌ی امور مربوط به بازی نخواهد بود. بازیکنان می‌توانند مالک دارایی‌های داخل بازی باشند و آن‌ها را معامله کنند. این دارایی‌ها می‌تواند شامل کاراکتر‌ها، زمین‌ها، اسکین‌ها،‌ اسلحه‌ها یا هرچیز دیگری باشد. تمام این دارایی‌ها به شکل NFT خواهند بود و امکان معامله آن‌ها را خواهید داشت. بازیکنان همچنین می‌توانند در حاکمیت، مدیریت و تصمیم‌گیری برای بازی نیز از طریق توکن‌های حاکمیتی مشارکت داشته باشند.
• بازی‌های وب ۳ می‌توانند با سایر پروتکل‌ها یا اپلیکیشن‌های مبتنی بر وب ۳.۰ تعامل داشته باشند. به عنوان مثال، یک بازی می‌تواند در ارتباط نزدیکی با یک صرافی ارز دیجیتال یا یک متاورس فعالیت کند. این ویژگی باعث ایجاد یک اکوسیستم غنی و متنوع می‌شود که بازیکنان در آن می‌توانند از خدمات مختلفی استفاده کنند.
• این بازی‌ها خلاقانه خواهند بود و به لطف فناوری وب ۳.۰، بازیکنان می‌توانند تجربه‌های جدید و متنوعی در دنیای بازی داشته باشند. به عنوان مثال، برخی بازی‌های وب ۳ ممکن است عناصری از امور مالی غیرمتمرکز (DeFi) را در بازی بگنجانند. برخی از بازی‌های دیگر هم ممکن است از قراردادهای هوشمند استفاده کنند و یک بازی داینامیک و پویا بسازند که رویدادهای داخل بازی بر‌اساس اتفاقات و داده‌های دنیای واقعی تغییر می‌کند.

اگر به مقوله بازی‌ها در نسل سوم وب و اینترنت علاقه‌مند هستید، نگاهی به این بازی‌ها داشته باشید. البته این بازی‌ها همگی جزو اولین نمونه‌های عرضه شده بوده و بسیار ساده هستند. بازی‌های Sorare (فوتبال فانتزی)، Planet IX، Aurory، DeFi Land، Zed Run یا STEPN جزو بازی‌هایی هستند که بخشی از مشخصه‌های بازی‌های Web 3.0 را دارند.

ایمیل نسل ۳ چیست؟

با این تغییر نسل اینترنت، بعید است که دنیای ایمیل‌ها نیز دستخوش تغییر نشود. ایمیل یکی از قدیمی‌ترین و پرکاربردترین برنامه‌های تحت وب است. در حال حاضر، ایمیل کاملاً متمرکز است،‌ یعنی کاربران باید از ارائه‌کنندگان خدمات استفاده کنند و آن‌ها کار ارسال و نگهداری پیام‌ها را برای کاربران انجام دهند. نسل فعلی ایمیل‌ها همچنین در معرض اسپم (هرزنامه)، حملات فیشینگ، هک و سانسور قرار دارد. ایمیل‌های فعلی خیلی هوشمند نیستند،‌ یعنی کاربران خودشان باید همه چیز را منظم کرده، دسته‌بندی و ردیف کنند.

همان‌طور که دیگر به خوبی می‌دانیم، وب ۳.۰ نسخه‌ای غیرمتمرکز از اینترنت است که کاربری خیلی بیشتری برای کاربران دارد. این نسل از وب سعی دارد از فناوری‌های بلاک‌چین، هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی استفاده کنند تا تجربه‌ای بهتر و هوشمندتری برای کاربران ارائه کند. تمام این موارد، در نسل جدید ایمیل‌ها هم لحاظ خواهد شد.

اصطلاح Email Generation 3.0 یا همان ایمیل نسل ۳ به آینده‌ی ایمیل‌ها در دوران وب ۳ اشاره می‌کند. همان‌طور که گفتیم، ایمیل نسل ۳ از امکانات وب ۳ استفاده می‌کند تا تجربه بهتری را برای کاربران رقم بزند. بیایید برخی از ویژگی‌های احتمالی ایمیل نسل ۳ را مرور کنیم:

• تمرکززدایی: این مورد طبعاً جزو اصلی‌ترین ویژگی‌های ایمیل نسل ۳ خواهد بود. کاربران دیگر می‌توانند پیام‌های خود را بدون نیاز به هرگونه سرور مرکزی یا واسطه‌ای ارسال و دریافت کنند. بنابراین، کاربران آدرس ایمیل و داده‌های خودشان را خواهند داشت و خودشان تصمیم می‌گیرند از چه پروتکل و پلتفرمی استفاده کنند.
• امنیت: در نسل سوم ایمیل کاربران می‌توانند پیام‌های خود را با استفاده از کلید‌های رمزنگاری به خوبی رمزگذاری کنند تا امنیت بیشتری داشته باشد. از این طریق، اصالت پیام‌ها کاملاً تضمینی و غیرقابل دستکاری خواهد بود. علاوه بر این، با این روش کاربران می‌توانند هویت خودشان را نیز احراز کنند.
• هوشمندی: کاربران می‌توانند از هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی برای خودکارسازی فرآیندهای ایمیلی خودشان استفاده کنند. این فناوری‌ها به ما در دسته‌بندی، تغییر چینش و اولویت‌بندی پیام‌ها کمک می‌کند. علاوه بر این، کاربران همچنین می‌توانند با کمک هوش مصنوعی، شبکه‌های عصبی و فناوری تشخیص صدا،‌ تعامل بیشتری با ایمیل‌ها داشته باشند.
• جنبه اجتماعی: در نسل سوم ایمیل، کاربران می‌توانند ایمیل‌های خود را به سایر اپلیکیشن‌ها و خدمات وب ۳.۰ متصل کنند. به عنوان مثال،‌ می‌توان به شبکه‌های اجتماعی، dAppها و ارزهای دیجیتال اشاره کرد. تمام این برنامه‌ها می‌توانند به شکلی منسجم و یکپارچه به کار گرفته شوند.

با این حال، ایمیل نسل ۳ هنوز در مراحل اولیه پیشرفت خود است، ولی پروژه‌های مختلفی برای رسیدن به این هدف در حال فعالیت هستند. برای مثال، می‌‌توان به پروژه‌ی unstoppable Email اشاره کرد که قصد ساختن یک پروتکل غیرمتمرکز ایمیل را دارد که با استفاده از فناوری بلاک‌چین کار می‌کند. Mailchain نیز یکی دیگر از همین پروژه‌ها است که به کاربران کمک می‌کند پیام‌های رمزنگاری شده را با استفاده از آدرس‌های بلاک‌چین ارسال و دریافت کنند.

جمع‌بندی، آینده‌ی اینترنت به چه شکلی است؟

دنیا در حال حرکت به سمت اینترنتی است که در آن افراد کنترل کاملی روی اطلاعات و حریم خصوصی خود داشته باشند. استفاده شرکت‌ها از اطلاعات تنها مشروط به اجازه کاربران خواهد بود و بدون چنین مجوزی، هیچ‌کس دسترسی به اطلاعات نخواهد داشت. اگرچه در حال حاضر هم وب‌سایت‌ها اجازه دسترسی به اطلاعات را از شما می‌پرسند؛ ولی بدون اجازه هم به آن‌ها دسترسی دارند و چنین پیام‌هایی تنها جنبه اخلاقی و قانونی دارد. این در حالی است که در وب ۳.۰ و به لطف فناوری بلاک‌چین، در صورتی که کاربر چنین اجازه‌ای ندهد، شرکت‌ها و وب‌سایت‌ها اصلاً امکان دسترسی به اطلاعات را پیدا نمی‌کنند.

بنابراین، web 3.0 امکان استفاده شفاف و منصفانه از اطلاعات را مقدور می‌سازد. این دستاورد مهمی است، ولی تغییرات پراهمیت دیگری را نیز شاهد خواهیم بود. امکان شخصی‌سازی نتایج جستجو، به‌کارگیری هوش مصنوعی، ارتباط متقابل پلتفرم‌ها با یکدیگر و محیط‌های گرافیکی ۳ بعدی یا همان متاورس احتمالاً جزو سایر دستاوردهای اینترنت در سال‌های آتی خواهند بود.